Kolekcja sztuki

Grafika – Madonna
autor – Henryk Czaman
sygn. l.d. na rycinie oraz p.d. oł. pod ryciną
technika – drzeworyt dwubarwny na papierze
wymiary: 26,4 x 18,5 cm, pole grafiki: 24,5 x 17,5 cm;
nr inw.: MCh/S-110

Grafika należy do najdawniejszej części zbioru sztuki Muzeum w Chojnicach. Ofiarowana została przez autora Julianowi Rydzkowskiemu w dniu 18 czerwca 1965 r, co zapisał autor w formie imiennej dedykacji na oprawie grafiki. Przedstawia wizerunek Madonny delikatnie przytulającej i podtrzymującej obiema dłońmi Dzieciątko Jezus. Obie postaci otoczone jasnymi promieniami światła.

Henryk Czaman (1907-1986) był artystą grafikiem, malarzem i pedagogiem, związanym z Poznaniem i Inowrocławiem. Urodził się na Łotwie w Dyneburgu. Po ukończeniu Gimnazjum Stefana Batorego w Wilnie przyjechał do Poznania. Studiował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu (1925-1930), uzyskując absolutorium na Wydziale Grafiki u prof. J. Wronieckiego. W tzw. okresie poznańskim wystawiał swoje prace m.in. w Brukseli, Bordeaux i Berlinie. Uczestniczył w projektach i wydarzeniach artystycznych Klubu Literacko-Artystycznego „Różowa Kukułka”, prowadzonego przez Ludwika Pugeta. W 1934 r. osiedlił się w Inowrocławiu, związując się na stałe z ziemią kujawską i pałucką. W czasie okupacji pracował jako robotnik, kreślarz, malarz fabryczny, prowadził tajne nauczanie malarstwa i rysunku. Po wojnie w Inowrocławiu utworzył Grupę Plastyków Kujawskich. Wykładał też grafikę artystyczną i użytkową w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych w Bydgoszczy.

Działalność artystyczną rozpoczął w okresie studiów w Poznaniu, współpracując m.in. z wydawnictwem Drukarni i Księgarni św. Wojciecha. Jako grafik użytkowy wykonywał liczne winiety, okładki, ilustracje do opowiadań zamieszczanych w czasopismach, uzyskując wiele nagród, m.in. za plakat na Międzynarodowe Targi Poznańskie w 1930 r., czy projekty opakowań dla „Goplany”.

Uprawiał przede wszystkim drzeworyt, w mniejszym stopniu litografię i linoryt. Jego pierwsza wystawa indywidualna w 1934 r. miała miejsce w poznańskim Salonie Instytutu Krzewienia Sztuki. Wyeksponował na niej pejzaż, fragmenty urbanistyczne i kompozycje figuralne. Trzy lata później w Salonie TPSP w Poznaniu zaprezentował widoki Poznania. W swej twórczości pozostawił liczne urokliwe pejzaże Ziemi Kujawskiej, m.in.: widoki architektoniczne Inowrocławia, Kruszwicy, Strzelna, a także postaci związane z regionem. Jego prace znajdują się w wielu muzeach polskich, w tym największy zbiór – w Muzeum im. J. Kasprowicza w Inowrocławiu. Niemal cały dorobek artystyczny H. Czamana zakupiła Biblioteka Narodowa w Warszawie.

Bibliografia:
Jarosław Mulczyński, Słownik Grafików Poznania i Wielkopolski XX wieku urodzonych do 1939 r., Poznań 1996, ss.7 -76.

Grafika jest jedną z trzech prac Franciszka Konitzera (1882-1951) – mało znanego grafika, malarza i pedagoga – zachowanych w zbiorach muzeum w Chojnicach. Artysta urodził się w Czersku k. Chojnic.

Widok na farę w Chojnicach autorstwa Franciszka Konitzera (1882-1951) jest drugą z jego grafik prezentowanych w zakładce ZABYTEK MIESIĄCA i jedną z trzech jego prac w zbiorach muzeum w Chojnicach.

Bukiet polnych kwiatów w wazonie autorstwa Józefa Wróblewskiego (1933-2022) stanowi jedną z wielu prac tego autora w zbiorach muzeum w Chojnicach.

Pejzaż z widokiem na brzeg jeziora o wschodzie słońca w ujęciu perspektywicznym. Na pierwszym planie piaszczystego brzegu motyw suszących się żagli, rozwieszonych na wysokiej drewnianej konstrukcji, rzucającej delikatne cienie na piasku pod wpływem jasnego, słonecznego światła. Wzdłuż brzegu wyciągnięte z wody na piasku łodzie.

Kompozycja obrazuje pejzaż z widokiem na jezioro w oryginalnej perspektywie „z góry”, w konwencji na pograniczu abstrakcji. Jej dominantą jest przykuwająca uwagę żywa kolorystyka, wykorzystująca opozycję bogatej palety błękitów – od jasnych form przycumowanych nad brzegiem łodzi, po ciemnofioletowe odcienie toni wody i nieba zwiastującego nadchodzącą burzę...

Plenerowy rysunek z widokiem na drewniany kościół w Swornegaciach w ujęciu perspektywicznym od strony północno-wschodniej. Szkicowe, linearne studium rysunkowe wiejskiego kościoła, stanowiącego przykład dawnej, ludowej architektury drewnianej Kaszub południowych.

Pejzaż z Borów Tucholskich - Brzozy

Autor: Kazimierz Jułga (1935 – 2002)

Czas i miejsce powstania: 1981 r.

Technika: obraz olejny na płótnie, sygn. p.d.

Wymiary: 60 x 70 cm

Nr inw.: MCh/S-353

Pejzaż obrazujący brzozy w kompleksie leśnym Borów Tucholskich namalowany przez autora podczas jednego z wielu plenerów, organizowanych przez bydgoskie środowisko artystyczne nad Jeziorem Charzykowskim. Jest jedną z siedmiu malarskich prac olejnych na płótnie tego autora w kolekcji sztuki Muzeum w Chojnicach.

Kompozycja stanowi skadrowany, niewielki wycinek pejzażu leśnego, zbudowany w oparciu o drobne kolorystyczne plamy barwne, nakładane krótkimi dotknięciami pędzla, tworzącymi strukturę plam, uporządkowanych kolorystycznie pod wpływem wrażliwej obserwacji natury. Ich drgający w wielu odcieniach kolor, zróżnicowany pod wpływem obserwowanej z dużą wrażliwością rzeczywistości i zmian jej naturalnego oświetlenia, stanowi niepowtarzalne tworzywo techniki malarskiej autora, oddające subtelność widzenia i jednocześnie oryginalność warstwy artystycznej obrazu. Powtarzalny rytm nakładanych gęsto obok siebie niewielkich plam barwnych, skomponowanych w pionowe układy, nawiązujący do kształtów pni drzew lasu z jego delikatnymi prześwitami dalszego planu, sprawia wrażenie pełnych spokoju abstrakcyjnych kompozycji.

Autor obrazu – Kazimierz Jułga (1935 – 2002) – pochodził z Wielkopolski. W 1955 r. ukończył Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Bydgoszczy, a pięć lat później uzyskał dyplom w pracowni malarstwa prof. Stanisława Borysowskiego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Po studiach na stałe związał się zawodowo z bydgoskim Biurem Wystaw Artystycznych, od 1973 r. nieprzerwanie pełniąc funkcję jego dyrektora. Wspólnie z żoną – także malarką – był autorem wiele ważnych środowiskowych, ogólnopolskich oraz międzynarodowych ekspozycji i wydarzeń artystycznych. Z racji funkcji, a także autorytetu, sprawował w tym czasie swoisty mecenat nad  bydgoskim środowiskiem artystów. Jego twórcza działalność obejmowała malarstwo, fotografię, twórczość poetycką oraz krytykę artystyczną. W latach 1960-83 należał do Związku Polskich Artystów Plastyków Okręgu Bydgoskiego. Był też członkiem Związku Literatów Polskich, a od 1989 r. Oddziału Bydgosko-Toruńskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Miał na swym koncie kilkanaście indywidualnych wystaw malarstwa i fotografii, a także kilka tomików wierszy,                                 w tym ostatni Tędy chodzą chmury (2002). Za swą działalność społeczną i artystyczną otrzymał wiele nagród i wyróżnień.

Zespół prac artysty w kolekcji muzeum w Chojnicach pochodzi z drugiej poł. XX w., kiedy nadzór organizacyjny nad muzeum sprawował Wojewoda Bydgoski (1976 – 1999). Mecenat wojewody nad rozwojem kultury regionu obejmował zarówno troskę o artystów, jak i podległe instytucje kultury. Przejawiał się m.in. w formie wsparcia w urządzaniu wystaw autorskich, organizacji środowiskowych plenerów malarskich dla artystów nad Jeziorem Charzykowskim w Funce, czy zakupach obrazów do zbiorów instytucji kultury. Tą drogą Muzeum w Chojnicach pozyskało m.in. obraz autora do kolekcji sztuki.

Na przełomie 2020/2021 roku obraz prezentowany był na wystawie monograficznej poświęconej twórczości artysty w Galerii Wspólnej w Bydgoszczy.

Czas i miejsce powstania: 1969 r.
Autor: Bronisław Zygfryd Nowicki (1907-1981)
Materiał: papier
Technika: rysunek flamastrem, sygn.: l. d.
Wymiary: 64 x 46 cm
Nr inw.: MCh/S-276

Plenerowe studium rysunkowe pejzażu z widokiem na pozostałości zabytkowego tartaku wodnego o drewnianej konstrukcji szkieletowej, usytuowanego przy potoku Chocina, na północ od Chojnic. Rysunek ukazuje chylący się ku ruinie młyn wodny, stanowiący przykład lokalnego dziedzictwa technicznego z końca XIX w., przekształconego na początku XX w., z charakterystycznym kołem przedsiębiernym, służącym pierwotnie do wykorzystania siły wody potoku jako napędu do poruszenia koła i pracy młyna. Autor z precyzją dokumentalisty obrazuje zdewastowany stan techniczny młyna wraz z przynależnymi drewnianymi elementami jego urządzeń, sterczącymi bezładnie ponad wody płynącego potoku, uchwycony „z natury” w końcu lat sześćdziesiątych. Przygnębiające wrażenie opuszczonego młyna dopełnia pochylone, przewracające się drzewo na ostatnim planie w centrum pejzażu. Charakterystyczny dla autora realistyczny rysunek linearny wraz z artystycznymi walorami przekazu ikonograficznego posiada przede wszystkim wartość zachowania pamięci o dziedzictwie kulturowym drewnianej architektury regionu, której nie udało się ochronić. Rysunek zakupiony do zbioru muzeum w 1979 r.

Autor – Bronisław Zygfryd Nowicki (1907-1981) – urodził się w Baden Baden, po odzyskaniu niepodległości wrócił z rodziną do ojczyzny w 1920 r., wiążąc się na stałe z Bydgoszczą. Od 1934 r. zajął się grafiką reklamową, podejmując pracę w Zakładach Philipsa w Warszawie i Agencji Reklamy Prasowej w Bydgoszczy, prowadzonej przez ojca. Zmobilizowany w 1939 r. walczył w obronie Warszawy. Przebywał w obozach jenieckich, m.in. od 1940 r. w Woldenbergu, gdzie aktywnie udzielał się jako grafik użytkowy, autor plakatów i nauczyciel liternictwa. Tam zainteresował się techniką drzeworytu. Po wojnie podjął pracę w zakresie grafiki użytkowej i artystycznej, wykonując dla bydgoskich firm i instytucji liczne projekty graficzne publikacji, tablic pamiątkowych oraz ekslibrisy, winiety, plakaty, czy okolicznościowe drzeworyty. W grafice chętnie stosował drzeworyt sztorcowy i linoryt. Najbogatszą część jego spuścizny artystycznej stanowią rysunki – wykonywane tuszem, długopisem, flamastrem, ołówkiem i sangwiną. Najczęściej są to dzieła studyjne, szkice, notatki, stanowiące specyficzny wyraz osobistego widzenia świata, zapisywany podczas rozlicznych podróży artystycznych w kraju i zagranicą. Wiele z nich przedstawia motywy pejzażu Bydgoszczy, a także regionu Chojnic. Od 1972 r. zajął się również malarstwem. Swą twórczość prezentował na wielu wystawach krajowych i zagranicznych, w tym na 47 ekspozycjach indywidualnych.

Bibliografia:

J. Mulczyński, Słownik grafików Poznania i Wielkopolski XX wieku urodzonych do 1939 roku, Poznań 1996, s. 288-290.

B. Z.