Czas i miejsce powstania: połowa XVII w., Chojnice

Autor: Paul Emelin

Materiał: cyna,

Technika: odlew, rytowanie; znaki konwisarskie na wewnętrznej stronie stopy, ułożone na okręgu: 1) tarcza z orłem; 2) tarcza z głową tura z pierścieniem w nozdrzach; 3) tarcza z gmerkiem i inicjałami PE

Wymiary: wys. z pokrywą 54,3 cm; śr. stopy 13,9 cm; śr. wylewu 13,2 cm

nr inw.: MCh/H-237

Wilkom to rodzaj pucharu z pokrywą, używanego podczas biesiad cechów rzemieślniczych. Toasty wilkomem spełniano rozpoczynając spotkania, a także podczas przyjmowania do organizacji nowych członków. Nazwa naczynia pochodzi od niemieckiego terminu Wilkommen-powitanie. Puchar ze zbiorów chojnickiego Muzeum posiada charakterystyczną dla tego typu naczyń formę. Podstawę stanowi okrągła, wysklepiona stopa, połączona trzonem z przewężoną po środku czarą.

Na płaszczu, w przewężeniu, wyryty w dwóch wierszach napis: DER⸱ER⸱BAHR ⸱WILKOMMEN⸱DER⸱SCHMIDE⸱*WERCK 1754/DER⸱SCHMIDE DIE ERBAHREN⸱HER⸱REN⸱HERREN⸱ELTER⸱LEITE. Na górnym i dolnym wybrzuszeniu czary znajdują się po cztery maski lwów z otworami służącymi do zawieszania plakiet. Na pokrywie czary pierwotnie znajdowała się figurka mężczyzny z tarczą i chorągwią, obecnie zachowana we fragmentach. W oparciu o inskrypcję naczynie datowano na 1754 r. Bliższa analiza znaków znajdujących się na wewnętrznej stronie stopy może świadczyć, że wilkom powstał znacznie wcześniej. W opinii Bartłomieja Łyczaka głowa tura z pierścieniem w nozdrzach nawiązuje do herbu Chojnic, stąd też twórcy naczynia należy upatrywać wśród miejscowych rzemieślników. Znak warsztatowy zawiera inicjały PE. W księdze przyjęć do prawa miejskiego występuje tylko jeden konwisarz o takich inicjałach – pochodzący z Gdańska Paul Emelin, obywatel Chojnic od 1646 r. Naczynie należy więc datować na połowę XVII w., a data 1754 została naniesiona wtórnie, w nieznanych dziś okolicznościach.

M.S.

Literatura:

S. Gierszewski, W łączności z Polską, [w:] Chojnice. Dzieje miasta i powiatu, red. S. Gierszewski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971, s. 79-125.

E. Kloss, Das Bürgerbuch der Stadt Konitz von 1550-1850, „Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreußens“, Bd. 13, Danzig 1927, s. 37.