Czas i miejsce powstania: 1977 r., Chojnice

Autor: Elżbieta Chrapkowska-Pociej

Materiał: czarny aksamit, złote nici, cekiny, złote wstążki

Technika: haft wypukły na podkładzie, kładziony

Wymiary: denko – wys. 18 cm, otok – szer. 11 cm

Nr. inw.: MCh/E-620

Czepiec wykonany z czarnego aksamitu, haftowany złotymi nićmi, podszyty żółtą podszewką, po bokach zostały doszyte złote wstążki. Ornament na denku zakomponowany symetrycznie na jego osi pionowej. W centrum margerytka o dziesięciu prostych, półokrągło zakończonych płatkach; między płatkami promienie zakończone cekinami. Margerytka otoczona wieńcem z grubej łodygi, z listkami gęsto rozłożonymi po obu stronach i mniejszą margerytką łączącą na szczycie. Ornament na otoku zbudowany z takich samych elementów, jak na denku. Na szczycie margerytka, po bokach proste łodygi z listkami i promieniami z cekinami między nimi. Brzeg czepca i denka obwiedziony złotą linią ze sznureczka. Ściegi: wypukły na podkładzie (kwiaty, listki), kładziony ze sznureczka (konturowanie elementów, promienie, łodygi - kilkakrotnie złożony). Zastosowano kilka gatunków złotych nici.

Czepiec został wyhaftowany przez pochodzącą z Chojnic twórczynię ludową, Elżbietę Chrapkowską-Pociej. Prezentowany był podczas Konkursu Na Twórczość Ludową Regionu Kaszub, zorganizowanym w 1978 r. przez Muzeum Regionalne, Chojnickie Towarzystwo Kulturalne i Urząd Miasta Chojnice. Praca wyróżniona została pierwszym miejscem i włączona do kolekcji Muzeum.

            Czepce były tradycyjnym okryciem głowy przede wszystkim kobiet zamężnych. Szczególnymi, odświętnymi nakryciami tego typu były złotnice, zwane też złotogłowiami. Wykonane z jedwabiu, aksamitu, rzadziej brokatu o kolorach błękitnym, szafirowym, modrakowym, szmaragdowym, ciemnozielonym, a także brunatnoczerwonym, czarnym lub ciemnogranatowym. Haftowano je złotymi lub srebrnymi nićmi, od których wzięły swoją nazwę. Zdarzały się również czepce haftowane haftem kolorowym, jedwabną nicią, nazywane prawdopodobnie wyszywanymi mucami. Czepiec tego typu charakteryzował się niewielkimi rozmiarami, jego denko pokrywało tył głowy, a otok nie dosięgał czoła i skroni. Po bokach czepca przymocowywano tasiemki, lub wstążki, które zawiązywano pod brodą, aby nie zmieniał swojej pozycji z tyłu głowy. Założony na głowę czepiec obwiązywany był dodatkowo na linii czoła- skroni i karku, specjalnie dobraną kolorystycznie, jedwabną, kwadratową chustą zwiniętą na kształt opaski i upinaną nad czołem w węzełek z odstającymi różkami. Kaszubskie czepce były wyszywane głównie przez zakonnice z Żarnowca i Żukowa, później również przez zamożne kobiety, nauczone przez nie tej umiejętności.

Bibliografia:

B. Stelmachowska, Strój kaszubski, Atlas Polskich Strojów Ludowych, red. T. Seweryn, t. 22, cz. I Pomorze, z. 2, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, Wrocław 1959.

R. Ostrowska, I. Trojanowska, Bedeker Kaszubski,, Gdańsk 1974.

M. Cz.